تعریف عزت‌نفس

 تعریف عزت‌نفس
عزت‌نفس تحت عنوان نگرش و خودباوری مثبت و مطلوب فرد از مهارت‌ها، شایستگی‌ها و محدودیت‌هایش تلقی می‌شود و مهم‌ترین جنبه خود پرورانی‌ست (خودپرورانی: توانایی بازنمایی ذهنی کودکان و امکان فکر کردن و صحبت کردن کودک در مورد خودش) که بر رفتار آتی و سازگاری روانی درازمدت شخص تأثیر بسزایی می‌گذارد.
بدیهی است کودکی که به خاطر موفقیت‌هایش تحسین و تشویق شده و تلاش‌هایش در امور دشوار (حتی در صورت عدم موفقیت) مورد تأیید و تقدیر والدینش قرار می‌گیرد، ارزیابی مثبتی از خود خواهد داشت، و برعکس کودکی که مداوم سرزنش شده و موفقیت‌هایش مورد بی‌توجهی و بی‌اعتنایی والدین قرار گرفته و یا والدینش را در تلاش برای تبدیل کردن او به چیزی می‌یابد که نیست؛ به ارزیابی منفی از خود می‌رسد و خود را غالباً درمانده و ناتوان تصور می‌کند.
اما توجه به این نکته که والدین و مربیان چگونه می‌توانند کودکان را در پرورش صحیح این مهم یاری کنند از اهمیت خاصی برخوردار است که به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم  
شیوه‌های پرورش عزت‌نفس
۱) در انجام هر کاری انتظار رفتار ماهرانه از کودک نداشته باشید:
کاری را که فرزندتان انجام داده تحسین کنید؛ حتی اگر کودک شما به درستی از عهده انجام آن بر نیامده باشد. والدینی که توجه فرزندشان را تنها به جنبه عدم موفقیت در کاری معطوف می‌کند موجب شکل‌گیری خودپنداره منفی و عزت‌نفس پایین در فرزندشان می‌شوند. ضروریست والدین در صورت لزوم برای اصلاح بیشتر به راهنمایی و تمرین متوسل شوند و به کودک بیاموزند که چگونه در آینده موفق‌تر باشد.
۲) از مقایسه مثبت یا منفی کودکان با دیگران اجتناب ورزید:
در مقابل کارها و رفتار فرزندان به اعتبار خود آن رفتار مستقیماً و بدون اظهارنظر در مورد کودک دیگری، این کار را انجام دهید؛ این‌گونه مقایسه‌ها (قیاس‌ها) نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه، مشکلات بیشتری را نیز به‌وجود می‌آورد. چنین رفتاری تنها این نکته را به کودک منتقل می‌کند که به خوبی و با ارزشی کودکی نیست که پدر و مادر از او صحبت می‌کنند، افزودن بر آن پدر یا مادر بچه دیگری را بیشتر دوست دارند.
۳) از کودک بخواهید آزادانه عقیده و سلیقه شخصی‌اش را در مورد موضوعات بیان کند:
حق انتخاب به کودکان، احساس مسئولیت و کنترل بر زندگی می‌دهد. والدین باید سعی کنند عمداً برای کودکان موقعیت‌هایی ایجاد کنند تا کودکان مجبور باشند در آن موقعیت‌ها انتخاب کنند و تعمیم بگیرند.
در صورتی که کودکان هنوز قادر به تصمیم‌گیری نیستند، آن‌ها را درگیر انتخاب‌های آسان کنید به‌عنوان مثال اجازه دهید آن‌ها تصمیم بگیرند چه موقعی و به چه ترتیبی یک تکلیف را انجام دهند.
به این ترتیب، کودکان درمی‌یابند که در امور مربوط به خودشان مقداری مسئولیت دارند و این موقعیت، موجب تقویت احساس مسئولیت و استقلال کودکان می‌شود و آن‌ها را فردی خودمختار بار می‌آورد. همچنین مشارکت متقابل در امور به کودکان کمک می‌کند احساس با ارزش بودن کنند.
۴) کودکان را نه تنها به سبب موفقیت بلکه، به خاطر تلاش و کوششی که انجام داده‌اند تشویق و تأیید نمایید:
والدین باید در پی فرصت‌هایی باشند تا تلاش‌های فرزندشان را در انجام کارهایی که تازه آموخته‌اند و انجام‌شان به‌صورت تمام و کمال برای کودک دشوار است، مورد تقدیر و تأیید قرار دهند. این چنین واکنشی، اعتمادبه‌نفس کودک را تقویت کرده و به او کمک می‌کند تا با علاقه‌مندی بیشتری پذیرای دشواری‌های جدید باشد. کودکان در هر کاری که سعی بر انجامش دارند بهترین نخواهند بود، ولی می‌توانند این نکته مهم را فرا گیرند که کوشش‌هایشان به حساب می‌آید و همیشه مورد ستایش قرار می‌گیرند.
۵) گوش دادن با حساسیت را بیاموزید:
هنگامی که والدین به احساسات و افکار کودکشان به اندازه کافی توجه نمی‌کنند، کودکان دچار ناامیدی و رنجش خاطر می‌شوند و چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که عقایدشان احمقانه و غیرقابل توجه و به دردنخور است، اینکه دوست‌داشتنی نیستند و کسی آن‌ها را دوست ندارد.
پدر و مادی که با دقت به حرف کودکشان گوش می‌دهند، به او می‌فهمانند که برای صحبت‌ها و عقایدش ارزش قایل‌اند و به خود او نیز احترام می‌گذارند. این واکنش احترام‌آمیز، سبب افزایش اعتماد‌به‌نفس در کودک و همچنین ارزش قائل شدن کودک نسبت به خودش می‌شود.
۶) سعی کنید رابطه‌ای سازنده و نزدیک با کودک برقرار کنید:
با ترتیب دادن زمان‌هایی که کاملاً در دسترس هستید، نشان دهید که می‌خواهید با کودک باشید و وقت زیادی را صرف او کنید: برخی موارد لازم است والدین بدون قضاوت کردن تنها گوش فرا دهند و تنها در برخی موارد احساسات و افکارشان را بیان کنند.
۷) همواره سعی بر یادآوری و تأکید نقاط قوت فرزندتان کنید:
این روش به موفقیت‌های بزرگتری منجر می‌شود و سبب ارتقای اعتمادبه‌نفس و ایجاد احساس ارزشمندی در کودک می‌شود. به خاطر داشته باشید که حتماً بعد از هر موفقیت برای (کودک) پاداشی در نظر بگیرید و پاداش‌ها و تشویق‌ها و ابراز تحسین‌تان بلافاصله و بی‌درنگ انجام شود.